จุดกำเนิดธนาคารแห่งประเทศไทย
จุดกำเนิดธนาคารแห่งประเทศไทย
สุพริศร์ สุวรรณิก สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์
สวัสดีปีใหม่ 2566 แด่ผู้อ่านทุกท่านครับ สำหรับปีนี้นับเป็นก้าวย่างปีที่ 81 ของธนาคารแห่งประเทศไทยหรือที่เรียกกันสั้นๆ ว่า “แบงก์ชาติ” ผู้ดูแลเศรษฐกิจของไทยให้เติบโตอย่างยั่งยืน และดูแลระบบการเงินของประเทศให้มีเสถียรภาพ จึงเป็นโอกาสอันดีที่ผู้เขียนจะขอพาท่านผู้อ่านย้อนเวลากลับไปกว่า 8 ทศวรรษ สำรวจจุดกำเนิดธนาคารกลางของไทย ซึ่งผู้เขียนได้เคยรวบรวมไว้จากเอกสารหลักฐานต่างๆ โดยเฉพาะจดหมายเหตุที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง ร่วมกับ ดร.พรเพ็ญ สดศรีชัย ดร.สรา ชื่นโชคสันต์ และคุณนิธิสาร พงศ์ปิยะไพบูลย์ กันครับ
จุดเริ่มต้นของแบงก์ชาติเกิดขึ้นในปี 2485 ในช่วงระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อจักรวรรดิญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกเข้าสู่ประเทศไทย บังคับให้ไทยต้องยอมเป็นพันธมิตรอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ญี่ปุ่นต้องการจัดตั้งธนาคารกลางขึ้นมาในประเทศไทย เพื่อเป็นผู้ควบคุมทางการเงิน โดยมีหัวหน้าและที่ปรึกษาเป็นชาวญี่ปุ่นทั้งหมด ซึ่งไทยยอมรับไม่ได้ เพราะเราไม่สามารถให้คนต่างชาติมาควบคุมระบบการเงินในประเทศได้ตามใจชอบ
ในขณะนั้น รัฐบาลไทยจึงได้ร่างพระราชบัญญัติธนาคารแห่งประเทศไทยขึ้นอย่างรวดเร็วและรอบคอบ โดยใช้เวลาเพียง 2 เดือน ก่อตั้งธนาคารแห่งประเทศไทยขึ้นมาอย่างเป็นทางการในวันที่ 10 ธันวาคม 2485 โดยต่อยอดจากสำนักงานธนาคารชาติไทยที่ได้จัดตั้งและเตรียมการไว้ล่วงหน้า เพื่อยืนยันกับญี่ปุ่นว่าไทยมีหน่วยงานที่รับผิดชอบเรื่องการเงินอยู่แล้ว ไม่จำเป็นต้องให้ญี่ปุ่นเข้ามาทำหน้าที่เป็นธนาคารกลางให้
แบงก์ชาติจึงถือกำเนิดขึ้นมาเพื่อปกป้อง “อธิปไตยทางการเงิน” ของประเทศ และต้องเข้ามาแก้ไขปัญหาวิกฤติการเงินตั้งแต่วันแรก เนื่องจากในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ไทยประสบปัญหาเงินเฟ้อสูง เพราะเมื่อประเทศอยู่ในภาวะสงคราม มีความต้องการใช้เงินบาทจำนวนมาก ทั้งจากทหารญี่ปุ่นและรัฐบาลจึงมีการขอ “พิมพ์เงินเพิ่ม” เพื่อเอามาใช้จ่ายในระบบ
ก่อนญี่ปุ่นยกทัพเข้าประเทศไทยมีธนบัตรใช้งานอยู่ประมาณ 275 ล้านบาท แต่เมื่อสงครามยุติ ไทยพิมพ์ธนบัตรออกมาใช้งานเกือบ 2,000 ล้านบาท หรือเพิ่มขึ้น 7 เท่า ในเวลาไม่ถึง 4 ปี จึงเป็นความท้าทายของแบงก์ชาติที่จะต้องหาวิธีป้องกันไม่ให้เงินเฟ้อสูง จนธนบัตรไม่มีมูลค่ากลายเป็นแค่แผ่นกระดาษ
อัพเดทข่าวการเงินน มาใหม่ แนะนำข่าวเพิ่มเติม : ค่าเงินบาทวันนี้ 10/11/65 เปิดที่ระดับ 36.87 บาทต่อดอลลาร์ อ่อนค่าลง